✅Bón phân đúng cách là yếu tố then chốt giúp cây lúa khỏe mạnh, đẻ nhánh tốt, trổ bông đồng đều và đạt năng suất cao. Tuy nhiên, tại các vùng canh tác lớn như Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ, bà con nông dân vẫn thường mắc phải những sai lầm phổ biến khi bón phân.
Bài viết dưới đây tổng hợp 6 sai lầm thường gặp, hậu quả và giải pháp khắc phục hiệu quả – giúp bà con tiết kiệm chi phí và nâng cao năng suất từ 10–15%.
⚠️ 1. Pha Phân Sai Liều Lượng – Cây Chưa Lớn Đã Cháy Lá
Sai lầm phổ biến:
- Pha phân đậm hơn liều khuyến cáo.
- Trộn nhiều loại phân lá mà không kiểm tra tính tương thích.
Hậu quả:
- Lá cháy, cây bị sốc, đẻ nhánh yếu, trổ bông kém.
Cách xử lý đúng:
- Pha đúng liều lượng (ví dụ: Zn 20–30g/16 lít nước).
- Nếu đã lỡ pha đậm, nên pha loãng lại hoặc xả nước ruộng.
- Phun thử trên vài bụi lúa trước khi áp dụng trên toàn ruộng.
⏱️ 2. Bón Sai Thời Điểm – Phân Chưa Vào Cây Đã Trôi Mất
Sai lầm phổ biến:
- Bón gốc trước mưa lớn (đặc biệt trong vụ Hè Thu).
- Phun phân lá vào giữa trưa nắng gắt.
Hậu quả:
- Phân bị rửa trôi, cây không hấp thụ, gây lãng phí.
Cách khắc phục hiệu quả:
- Bón gốc khi đất còn ẩm, tránh bón trước mưa.
- Phun phân lá vào sáng sớm (6–8h) hoặc chiều mát (16–18h).
- Theo dõi dự báo thời tiết 2–3 ngày trước khi bón.
📅 3. Bón Không Đúng Giai Đoạn – Cây Cần Thì Thiếu, Dư Thì Không Hấp Thu
Sai lầm phổ biến:
- Bón đạm trễ, bỏ qua vi lượng (Bo, Zn) ở giai đoạn trổ bông.
Hậu quả:
- Đẻ nhánh kém, đòng nhỏ, bông trổ không đều, nhiều hạt lép.
Lịch bón phân theo giai đoạn phát triển:
- Giai đoạn lót: Phân chuồng hoai + lân nung chảy + vi sinh phân giải lân.
- Đẻ nhánh (7–20 ngày): Đạm + Zn, Mg + Azotobacter.
- Làm đòng (30–45 ngày): Kali hữu cơ + Silic.
- Trổ bông (50–65 ngày): Bo, Zn + chitosan hoặc bạc nano.
⚗️ 4. Kết Hợp Sai Loại Phân – Phân Tốt Cũng Gây Hại Nếu Dùng Sai
Sai lầm phổ biến:
- Trộn vi sinh với phân hóa học.
- Pha chung các loại phân không tương thích.
Hậu quả:
- Phân bị kết tủa, cây không hấp thu, có thể bị cháy lá.
Cách sử dụng đúng:
- Vi sinh + hữu cơ: bón gốc trước gieo sạ.
- Bo, Zn + Azotobacter: phun lá, cách nhau 3–5 ngày nếu có phân hóa học.
- Luôn phun thử trên diện nhỏ trước khi phun đại trà.
🌾 5. Không Cải Tạo Đất – Phân Tốt Nhưng Đất Không Hấp Thu
Sai lầm phổ biến:
- Bón phân trên đất phèn, mặn mà không cải tạo.
- Trộn rơm rạ chưa phân hủy vào đất.
Hậu quả:
- Rễ bị ngộ độc, phân bị cố định, cây phát triển yếu.
Giải pháp cải tạo đất:
- Đất phèn/mặn: xả nước rửa phèn, bón vôi 300–500 kg/ha.
- Đất bạc màu: bón 5–10 tấn/ha phân chuồng + axit humic.
- Rơm rạ: dùng vi sinh Trichoderma (5–10 kg/ha), giữ ẩm 5–7 ngày.
✅ 6. Bón Sai Cách – Phun Đúng Lúc, Bón Đúng Nơi Mới Hiệu Quả
Sai lầm phổ biến:
- Phun lá giữa trời nắng gắt.
- Bón phân khi ruộng còn ngập nước.
Hậu quả:
- Cháy lá, phân trôi mất, cây không hấp thu.
Cách làm đúng:
- Phun lá: pha đúng liều, phun đều mặt trên & dưới lá.
- Bón gốc: rải đều, trộn kỹ vào đất khi đất khô hoặc nước đã rút.
- Tưới phân lỏng: tưới lúc ruộng giữ mực nước 3–5 cm.
🎯 Mẹo Kỹ Thuật Thực Tế – Vừa Tiết Kiệm Vừa Hiệu Quả
- Thử phân mới trên diện tích nhỏ (100–200 m²) trước khi làm đại trà.
- Ghi nhật ký bón phân để điều chỉnh cho vụ sau.
-
Ưu tiên phân sinh học:
- Azotobacter, Bacillus: giúp cố định đạm, tăng hấp thu.
- Chitosan, bạc nano: tăng sức đề kháng, phòng bệnh.
- Tự ủ phân chuồng với Trichoderma: tiết kiệm 20% chi phí phân hữu cơ.
📌 Ví dụ thực tế: HTX tại Bạc Liêu sử dụng chitosan, giảm 15% phân bón, nhưng năng suất vẫn đạt 6,5 tấn/ha.
✅ Kết Luận
Tránh các sai lầm khi bón phân lúa là cách dễ áp dụng, ít tốn kém nhưng tăng năng suất 10–15%, giảm chi phí đến 20% và giữ đất màu mỡ bền vững. Bà con chỉ cần ghi nhớ:
🔑 Bón đúng lúc – đúng liều – đúng cách
⚗️ Ưu tiên kết hợp phân sinh học
➡️ Vụ mùa chắc chắn trúng lớn, hiệu quả bền lâu!