Hình ảnh các bệnh trên cây lúa
Cây lúa ở ĐBSCL và Đông Nam Bộ dễ mắc bệnh do nấm, vi khuẩn hoặc thiếu dinh dưỡng gây giảm năng suất. Bài viết gợi ý biện pháp phòng trừ sâu bệnh phổ biến trên lúa bằng biện pháp sinh học.
CÁC BỆNH PHỔ BIẾN TRÊN CÂY LÚA
Bệnh đạo ôn
Nguyên nhân: Do nấm Pyricularia oryzae, phát triển mạnh khi độ ẩm cao, mưa nhiều, nhiệt độ 25 - 30°C.
Cách nhận biết: Vết xám trắng hình thoi trên lá, cổ bông, hoặc cổ gié; nặng hơn là bông hư, hạt lép.
Thời điểm xảy ra: Thường xuất hiện ở giai đoạn đẻ nhánh (7-20 ngày sau sạ) và làm đòng (30-45 ngày sau sạ), đặc biệt vụ Hè Thu, Thu Đông ở ĐBSCL.
Ảnh hưởng: Giảm 20-50% năng suất, đặc biệt nếu bùng phát ở giai đoạn làm đòng.
Bệnh cháy lá
Nguyên nhân: Do vi khuẩn Xanthomonas oryzae, lây lan qua nước mưa, ngập úng, hoặc dụng cụ canh tác.
Cách nhận biết: Vết cháy khô, mép lá vàng nâu, lan từ mép vào trong, có thể lan ra lá đòng; nặng thì lá khô hoàn toàn.
Thời điểm xảy ra: Thường gặp ở giai đoạn đẻ nhánh và làm đòng, đặc biệt vụ Hè Thu, Thu Đông khi mưa nhiều.
Ảnh hưởng: Cây yếu, đẻ nhánh kém, năng suất giảm 10-30%.
Bệnh lem lép hạt
Nguyên nhân: Do nấm Fusarium hoặc vi khuẩn, phát triển trong điều kiện ẩm ướt, nhiệt độ cao.
Cách nhận biết: Hạt lúa trắng đục, lép, hoặc đen ở đầu bông; bông lúa có màu xám, hạt không mẩy.
Thời điểm xảy ra: Xuất hiện ở giai đoạn trổ bông (50-60 ngày sau sạ), đặc biệt ở vụ Thu Đông khi mưa kéo dài.
Ảnh hưởng: Tỷ lệ hạt lép tăng, giảm năng suất 15-40%, gạo kém chất lượng.
Vàng lá sinh lý
Nguyên nhân: Thiếu vi lượng (Zn, Mg, Fe), đất phèn, mặn, hoặc ngập úng kéo dài.
Cách nhận biết: Lá non vàng nhạt, đặc biệt ở ngọn; cây còi cọc, rễ yếu, lá dưới có thể khô.
Thời điểm xảy ra: Thường ở giai đoạn đẻ nhánh (7-20 ngày sau sạ), nhất là ở đất phèn vùng Cà Mau, Bạc Liêu.
Ảnh hưởng: Đẻ nhánh kém, đòng nhỏ, năng suất giảm 10-20%.
QUY TRÌNH GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA BỆNH CHO CÂY LÚA
Cải tạo đất trước vụ:
- Rửa phèn, mặn bằng nước ngọt 3-4 lần, ngâm 1-2 ngày/lần, tháo ra kênh để giảm độc tố, giúp vi sinh hoạt động tốt.
- Bón 300-500 kg/ha vôi nông nghiệp, cày trộn đều để trung hòa pH, giảm vi khuẩn, nấm gây bệnh đạo ôn, cháy lá.
- Rải 5-10 kg/ha vi sinh Trichoderma lên rơm rạ, giữ ẩm 5-7 ngày để phân hủy, ức chế nấm bệnh.
Chọn giống và xử lý hạt:
- Chọn giống kháng bệnh để giảm nguy cơ đạo ôn, cháy lá.
- Ngâm hạt với Chitosan (50 ml/10 kg hạt) hoặc vi sinh Bacillus subtilis (5 g/kg hạt) để tăng sức đề kháng, phòng bệnh từ sớm.
Quản lý nước thông minh:
- Giai đoạn đẻ nhánh (7-20 ngày sau sạ): Giữ nước 3-5 cm để cây khỏe, hạn chế vi khuẩn cháy lá lây lan.
- Giai đoạn làm đòng (30-45 ngày sau sạ): Tăng nước 5-10 cm để hỗ trợ cây hấp thụ vi lượng, chống vàng lá sinh lý.
- Giai đoạn trổ (50-60 ngày sau sạ): Rút nước còn 2-3 cm trước trổ, giữ 5-7 cm sau trổ để bông thông thoáng, giảm lem lép.
Phun sản phẩm sinh học đúng thời điểm:
- Đẻ nhánh: Phun vi lượng Zn, Mg (20-30 g/16 lít nước) và Chitosan (50-100 ml/16 lít nước) để lá xanh, chống vàng lá, phòng đạo ôn.
- Làm đòng: Phun Silic (20-30 ml/16 lít nước) và Chitosan để lá đòng cứng cáp, chống nấm đạo ôn.
- Trổ bông: Phun bạc nano (20-30 ml/16 lít nước) và vi lượng Bo (20-30 g/16 lít nước) để bảo vệ bông, giảm lem lép.
Thăm ruộng thường xuyên: Kiểm tra lá, bông 2-3 lần/tuần để phát hiện sớm vết xám (đạo ôn), lá cháy (cháy lá), hoặc hạt trắng đục (lem lép), xử lý ngay bằng sản phẩm sinh học.
SẢN PHẨM SINH HỌC HỖ TRỢ PHÒNG BỆNH
Bạc nano
- Công dụng: Ức chế vi khuẩn, nấm gây bệnh cháy lá, lem lép hạt.
- Liều lượng: Pha 20-30 ml (500 ppm)/16 lít nước, phun lên bông trước và sau trổ, cách nhau 5-7 ngày.
Chitosan
- Công dụng: Tăng sức đề kháng, phòng đạo ôn, cháy lá, kích thích cây khỏe.
- Liều lượng: Pha 50-100 ml (1-2%)/16 lít nước, phun 2 lần ở đẻ nhánh và làm đòng.
- Mẹo: Pha chung với vi lượng Zn để tăng hiệu quả.
Silic
- Công dụng: Tăng độ cứng cho lá và thân, chống nấm đạo ôn, lem lép, giúp cây lúa chịu hạn, chịu phèn tốt hơn.
- Liều lượng: Bón 10-15 kg/ha dạng hạt trước gieo sạ hoặc phun 20-30 ml dung dịch Silic (khoáng silic lỏng)/16 lít nước ở giai đoạn làm đòng.
- Lưu ý: Phun vào chiều mát (16-18h) để tránh cháy lá, đặc biệt ở vùng đất phèn Cà Mau.
Vi lượng (Zn, Mg, Bo)
- Công dụng: Bổ sung dinh dưỡng, chống vàng lá sinh lý, tăng thụ phấn, giảm lép.
- Liều lượng: Pha 20-30g Zn, Mg (đẻ nhánh) hoặc Bo (trổ bông) với 16 lít nước, phun 2 lần, cách nhau 5-7 ngày.
LƯU Ý VÀ MẸO KỸ THUẬT CHO BÀ CON
- Kiểm tra ruộng: Quan sát lá, bông thường xuyên. Lá xám trắng là dấu hiệu đạo ôn, hạt trắng đục là lem lép, cần phun Chitosan, bạc nano ngay.
- Thời điểm phun: Phun sản phẩm sinh học như bạc nano, Chitosan, Silic, vi lượng vào sáng sớm (6-8h) hoặc chiều mát (16-18h), tránh nắng gắt, mưa lớn.
- Thử nghiệm nhỏ: Pha sản phẩm mới trên 100-200 m² trước để kiểm tra hiệu quả.
- Quản lý nước: Tránh ngập sâu ở giai đoạn trổ để giảm lem lép, cháy lá.